توضیحاتی در مورد برخی از طرح های قالی دوره صفویان
طرح گردان: از دورۀ پادشاهی شاه طهماسب در قالی های صفوی رواج یافت.
لچک و ترنج: منشأ این طرح به نقوش گلستان و طرح های باغی در قالی ایران برمی گردد. ضمن آنکه برخی معتقدند که اصل این طرح ابتدا بر روی جلد قرآن ها و کتب نفیس دیده شده و از آنجا مورد توجه طراحان قالی قرار گرفته و با رعایت اصول و ضوابط مربوط به قالی ایران راه یافته است. طرح لچک و ترنج، طرحی است عمومی، معروف و زیبا و بسیار رایج در قالی ایران که از مکتب شاه عباسی به این سو در قالی بافی مناطق مختلف کشورمان کاربردهای زیادی داشته است.
ترنج دار: بر اساس این طرح، قالی فقط دارای ترنج است و فاقد لچک است.
گلدانی: مشخصۀ عمدۀ این گروه از طرح ها، وجود یک یا چند گلدان در اندازه های مختلف است. گاه یک گلدان بزرگ پر از گل، تمام قالی را می پوشاند و گاه چند گلدان به طور متقارن در اطراف متن و یا به دنبال هم، سراسر متن قالی را فرا می گیرد. مشهورترین طرح های گلدانی عبارتند از:
گلدانی ختایی، گلدانی محرابی، گلدانی سراسری، گلدانی دو طرفه، گلدانی ظل السطان (گل وبلبل)، گلدانی حاج خانمی، گلدانی تکراری، گلدانی یک طرفه و گلدانی لچک و ترنج.
شکارگاه: فرش های بافته شده در این سبک معمولاً تجسم کننده صحنه هایی از شکار و طبیعت می باشند. در متن اینگونه نقوش، حیواناتی از قبیل شر و گورخر و غیره و شکارچیانی که در صدد تعقیب آنها هستند دیده می شوند. این طرح ریشه در هنر ایران باستان داشته، به طوری که نقوش دوران ساسانی مبین این مطلب است.
از طرح های این گروه می توان به شکارگاه درختی، شکارگاه ترنج دار، شکارگاه قابی، شکارگاه لچک ترنج و شکارگاه سراسری اشاره داشت.
درخت و بوته: درخت، نگاره ای است که نزد همه ی ملل و اقوام کاربرد دارد و اصولاً درخت به نشانه ی سرسبزی و خرمی و طراوت در پیش همه عزیز و محترم است. درخت، به صورت کمانی و به صورت شکسته و به طور مستقل و یا از گلدان سر برآورده است که گاه بر شاخه هایش پرندگانی نشسته اند، یکی از نگاره های متداول در قالی ایران است. درخت سرو و درخت بید مجنون از نگاره های درختی بسیار رایج در قالی های شهری، روستایی و ایالتی کشورمان است.
طرح باغی: طرح های باغی یا نقوش گلستان بر روی قالی بهشت را یادآور می شود و پدیدآوردن چنین فضاهای زیبا و سرشار از طراوت و زندگی را بر روی زمین خاکی پیشنهاد می کند تا «باغ ایرانی» در معماری ایران نمود یابد و جلوه گر شود. فرش بهارستان، قالی پازیک از نمونه طرح های باغی یا نقوش گلستان در قالی ایران است. و علاقه ی ایرانیان به نمایاندن باغ و گلستان بر روی قالی که اساساً با «نقشه فردوس» و «بهشت» ارتباط دارد را نشان می دهد.
لهستانی: فرش هایی که از سوی پادشاه لهستان سیگیسمو ندسوم (۱۶۳۲-۱۵۸۷م) سفارش داده شد و به فرش های لهستانی معروف شدند