مقدمه ای بر طراحان معاصر فرش ایران
مجموعه‌ی وضع ظاهری فرش، شامل نقش، رنگ‌آمیزی، بافت، ابعاد و نهایتا تناسب این عوامل؛ در متن و حاشیه‌ی طرح فرش نهفته‌است. طرح فرش ایران آمیزه‌ایست از هنر، صنعت، معتقدات و فرهنگ ایرانی که طیّ قرون و اعصار شکل گرفته، متجلّی گشته و به اوج رسیده‌است. و بخش عظیمی از این شکوفایی، مدیون ذهن و دست طرّاحان توانمند ایرانی است. از آن‌جایی که طرّاحی فرش کاری گسترده است، در مناطق مختلفی صورت می‌گیرد. در نتیجه تعداد طرّاحان فرش بسیار فراوانند. این در حالیست که عدّه‌ای از این طرّاحان هنرمند و ارزنده، در گمنامی کامل به این کار مشغولند. عدّه‌ای دیگر از طرّاحان نیز، به روش‌های مختلف از جمله عرضه‌ی طراحی‌های خود به مردم و اهل فنّ، شناخته شده‌اند.
در مقاله‌ی پیش رو برآنیم به معرّفی طراحان معاصر فرش ایران و مراکز مهم قالیبافی بپردازیم.
طراحان تبریزی
آذربایجان و به‌ویژه شهر تبریز، از دیرباز در خلق فرشهای نفیس ، نقش بسزایی داشته‌است تا جایی که سابقه‌ی تاریخی-هنری مردم این سامان،به دوران مادها می‌رسد.
به واسطه‌ی سابقه‌ی طولانی طرّاحی فرش در این مرز و بوم، طرّاحان بزرگی در این منطقه وجود داشته‌اند که با خلق آثار گرانبهای خود، خدمات ارزنده‌ای به فرش ایران عرضه کرده‌اند. سه تن از مشهورترین طرّاحان تبریز، میرمصور و رسام ارژنگی و عبدالله باقری هستند که از شاگردان مدرسه‌ی صنایع مستظرفه‌ی تبریز بوده‌اند. در این بین، رسام ارژنگی و میرمصوّر از طرّاحان بزرگ فرش و البته صاحب سبک تبریز محسوب می‌شوند تا بدانجا که اکثر هنرمندان برجسته‌ی تبریز، به نحوی تحت تاثیر این دو استاد گرانقدر بوده و هستند. از فرشهای معروف میرمنصور می‌توان به فرشهای چهار فصل، تابلو نادر و تابلو شاهپور اشاره کرد.
دیگر طراحان هنرمند تبریزی که همگی از طرّاحان صاحب نام این خطّه هستند به قرار زیر می‌باشند:
احمد عماد، طراح فرشهای کاخ سعد آباد؛ حبیب الله امین‌افشار و فرزندش، داریوش امین‌افشار؛ میرزا تقی خیابان و فرزندانش ابوالحسن و غلامحسین؛ عباسعلی اعلاباف؛ اکبر برگی؛ قلی نامی؛ محمد حسن نجف‌زاده معروف به بنام تبریزی؛ اماقانی و رضایی.
طراحان تهران
بر خلاف دیگر شهرها، مدّت زمان زیادی نیست که تهران، قطب مهمی برای هنرمندان طرّاح برشمرده می‌شود. این طرّاحان و نقاشان در دو دسته‌ی زیر جای می‌گیرند:
طراحان و نقاشان آزاد
مشهورترین طرّاح آزاد فرش در تهران، سید ابوالحسن موسوی سیرت است. وی سال ۱۳۲۲ در همدان که یکی از مراکز مهم قالیبافی ایران است متولد شد. از کودکی به نقاشی علاقه‌ی زیادی داشت و پدرش که معمار بود، او را به استاد میرزا رضا یگانه که خود از استادان بنام آن روز همدان در طرّاحی قالی بود، سپرد. وی همزمان با آموزش طرّاحی، به ادامه‌ی تحصیل پرداخت و در سال ۱۳۴۳ پس از کسب مهارت‌های لازم و پایان تحصیلات به تهران آمد. برادر وی، سیّد ابوالقاسم موسوی سیرت نیز از جمله نقّاشان آزاد است. از دیگر طرّاحان فرش معاصر و معروف تهران می‌توان استاد محمود فرشچیان، حسن رضایی، محمد‌حسین ولی‌زاده، ضیایی، ابوالفتح رسام عرب زاده، اکبر عندلیب و منصور تامسون را نام برد.
طراحان و نقاشان شرکت فرش
در تهران علاوه بر نقّاشان و طرّاحان آزاد، گروه دیگری از هنرمندان طرّاح وجود دارند که در شرکت فرش، گرد‌هم آمده‌اند و به خلق آثاری هنرمندانه و ماندگار می‌پردازند؛ که از این میان می‌توان به غلامحسین سکندانی، عبدالکریم رفیعی ژرفی،اماقانی، مسگرها، رضایی، معصومه حسینی، جعفر پاکدست، عبدالله رضاییان، مجید محمودی، اکبر داوودی دارابی، محمّد‌جعفر محمّدزاده، مسعود فراهانی، غلامحسین محمودی، حسین محمودی، ابوالفضل کریمی و عبدالمجید صادقی اشاره کرد.
طراحان کرمان
از معروفترین طراحان معاصر فرش ایران و طراحان کرمانی می‌توان محسن‌خان و پسرش حسن خان؛ استاد کاظم احمد خان؛ احمدعلی‌خان کربلایی و اکبر فدایی را نام برد.
طراحان اصفهان
از طرّاحان فرش بنام اصفهانی نیز می‌توان به استاد محمود فرشچیان، احمد دادخواه، حاج میرزا آقا امامی و حسین مصور الملکی اشاره کرد.
طراحان مشهد
عبدالحمید صنعت نگار، محمد‌حسین فخرالواعظیم، علی اکبر طرح‌چی و احمد بهبودی از معروفترین طرّاحان فرش مشهد هستند.
طراحان فرش کاشان :
از میان طراحان معاصر فرش ایران و طراحان ماهر و توانای فرش کاشان که با ذوق و هنر خود در زمینه‌ی طرّاحی فرش، چشم هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌نمایند، می‌توان از میرزا نصرالله صانعی (نقّاش زاده)، سیّد رضا صانعی، محمّد افسری، محمّد صنیعی، حسین تقدیسی، عبّاس محتشم‌زاده و امیر کریم‌پور یاد نمود. شما میتوانید با خرید فرش کاشان، گوشه‌ای از این زیبایی اصیل و بی بدیل فرش ایرانی را به خانه‌ی خود ببرید.