فرش سبزوار
مطالبی راجع به فرش سبزوار بخوانیم .از لحاظ جغرافیایی سبزوار که شهری در شمال شرقي ايران و در استان خراسان شمالی قرار دارد که نام قديمی آن بيهق بوده است. حکومت صفويه سبزوار را احيا کرده و در آن زمان به رونق رسید. قاليبافي گذشته سبزوار متأثر از قالیبافی مشهد بوده و نقشه‌هایی مثل همان نقشه‌های مشهد مورد استفاده این قالیبافان بوده است البته در سبزوار با رجشماري ۲۰ الي ۴۰ گره بافته می‌شد و در بیشتر اوقات، نمونه‌های مرغوب این خطه تنها به سفارش افراد، بافته می‌شدند و این انواع مرغوب، بسيار محدود و انگشت‌شمار بوده‌اند. اکثراً طرح‌های لچك و ترنج با زمينه رنگ لاكی، نقشه‌ها را تشکیل می‌داده‌اند. موارد گفته شده مربوط به گذشته بود امروزه این منطقه به‌جز طرح‌های رايج گذشته، طرح‌های تبریز و نائین نیز بافته می‌شوند. طرح‌های نائين بافته شده در سبزوار، معمولي و تجارتي هستند ولی بافت طرح‌های تبريزي در این منطقه باكيفيت و مرغوبيت بالايي انجام می‌شود. در سبزوار فرش‌ها را با گره فارسی می‌بافند و در مواد اوليه فرش، از پشم مرغوب و لطيف همراه با ابريشم استفاده می‌کنند.
تاریخ فرش سبزوار به چه دورانی بر می گردد؟
تاریخ فرش دستباف در سبزوار طبق گفته صاحب‌نظران، یک قرن می‌باشد. البته منابع موثق دیگری نیز وجود دارند که تاریخ فرش دستباف در این شهر را به دوره “تیموریان” در قرن ۸ گزارش کرده‌اند.
طبق آمار ارائه شده، در سال ۱۹۶۱ تقریباً ۵۰ دستگاه بافندگی در شهر سبزوار و حومه‌اش و در سال ۱۹۶۵ تقریباً ۱۱۰ دستگاه و ۳۶۷ بافنده در سبزوار و اسفراین وجود داشته که در این صنعت مشغول کار بوده‌اند. در سال ۱۹۷۵ این تعداد بیشتر شده و تعداد ۳۱۷۰ بافنده با ۸۷۰ دستگاه بافندگی در سبزوار در شیفت روز به بافندگی مشغول بوده و بوسیله امرار معاش می‌کرده‌اند.
در سال ۱۹۷۷ با وجود رشد قابل‌توجه صنعت فرش‌بافی(فرش سبزوار) در این منطقه به‌ویژه در روستاها، اما تعداد کارگاه‌ها و خطوط تولید در خود سبزوار کاهش یافت. در هر کدام از کارگاه‌های باقیمانده تنها ۴ تا ۵ دستگاه، کار می‌کردند. حیرت‌آور این است که از سال ۱۹۷۸ صنعت فرش به شکلی غیر قابل باور در منطقه در حال گسترش بوده تا اندازه‌ای که می‌گویند بیش از ۴۰۰۰۰ بافنده در سال ۱۳۶۱ در بیشتر از ۱۰۰۰۰ کارگاه بافندگی در سبزوار و منطقه کار می‌کرده‌اند.
با این وجود با کمال تأسف باید گفت روزهای بالندگی این صنعت در سبزوار دوام زیادی نیاورد و پس از سال ۱۹۸۲ نشانه‌هایی از کاهش تعداد علاقه‌مندان به فرش در منطقه آشکار شد این کاهش در اندازه‌ای بوده که مطابق کتاب ”رگی از فرش خراسان” در سبزوار در سال ۱۹۸۱ تعداد ۶۳۹۱ کارگاه بافندگی وجود داشته است و این تعداد براساس همان منبع در سال ۱۹۸۹ به ۵۸۵۹ دستگاه در سبزوار کاهش پیدا کرده است. بنابر کارشناسی‌های انجام شده، افول این صنعت در سبزوار به دو دلیل قیمت صعودی مواد اولیه و همچنین فقدان سرمایه کافی ایجاد شده است.
مواد خام مورد استفاده در فرش سبزوار
پشم و پنبه، اجزای اصلی فرش باقی در این منطقه بوده‌اند اما در سال‌های اخیر در سبزوار از حریر هم برای بافت فرش‌های اعلا استفاده شده است.
در ادامه از فرش کاشان نیز بازدید بفرمایید…