در خصوص این نقش علی حصوری معتقد است : « هراتی از جمله ی نقوش ایرانی است که ریشه در تاریخ و ایران باستان دارد بر اساس مطالعات انجام شده بر روی آثار موجود ، این نقش از اواخر دوره ی تیموری و در تمام دوران صفوی مورد استفاده بافندگان قار داشته و بعد ها نیز تأثیر عمیقی ب تعدادی از نقشه های ایرانی داشته است . معروف ترین و یکی از انواع نقش هراتی به ماهی درهم شهرت یافته است که البته این امر فقط بیان کننده رواج این نقش در هرات و در دوره تیموریان است ، بویژه آنکه طراحان مکتب هرات آنرا به شکل دلخواه در آورده اند . بنیاد نقشه های هراتی دو برگ خمیده می باشد که گل بزرگی مانند یک گل شاه عباسی یا گل نیلوفر را در میان گرفته است . شواهدی موجود است که آن دو برگ اساساً دو ماهی بوده اند و بعداً تبدیل به دو برگ شده اند و نام ماهی درهم نیز همین نکاه را تأیید می کند . اما برای یافتن نخستین نقش از این نوع و خاستگاه اولیه آن باید به مطالعات تاریخی اقدام نمود و در جریان تاریخ به عقب بازگشت . مطالعات تاریخی نشان می دهد که نقش هراتی هم به ایران باستان و آیین مهر رهنمون می شود که در آن برخی از روایات و مناسک و آثار با اب ارتباط دارد . در برخی از آثار مهری نشان داده می شود که مهر در اب متولد شده است و مجسمه هایی که در این زمینه موجود است مهر را با مادرش که پیکر برهنه ای دارد نشان می دهد . مهر در آب متولد میشود و روی یک گل نیلوفر قرار می گشیرد و به همین دلیل است که بعد ها نیلوفر ابی در فرش ایران تبدیل به شاه عباس شده است و جایگاه خاصی را رد نقوش سنتی ما به ویژه نقشه های فرش یافته است ، مهر را ماهی از اب بیرون می آورد و این ماهی احتمالاً دلفین است یعنی یک ماهی بزرگ در نقشه ای ایرانی به ویژه در ماهی درهم نیز ماهی را به صورت بزرگ به تصویر می کشد که این ماهی در واقع همان دلین است . در تعدادی از اثار مهری ، مادری به همراه یک دلفین و در عده ای دیگر مادر و کودکی به هماره دلفین دیده می شود به این ترتیب ریشه اصلی نفش های حراتی پیدا می شود