اصول رنگ آمیزی در نقشه فرش
از روزگاران گذشته تا کنون، فرش ایرانی آیینه تمام نمایی فرهنگ و هنر اصیل ایران بوده است این هنر و صنعت با همه زیبائیها و ظرافت طرح، بافت و رنگ، انچنان در عرصه جهانی شناخته شده دارای اعتبار است که هم به عنوان سمبل هنر ایران شناخته شده و هم اولین کالای صادراتی غیر نفتی کشور به شمار می رود. برای حفظ این موقعیت و ارتقاء آن باید دست اندرکاران تولید فرش به موارد اساسی تولید توجه نمایند. می دانیم که مهمترین عوامل تولید فرش عبارتند از:
طراح، نقشه کش، بافنده و پرداختکار است که باید همگی در یک تلاش با هدف و با برنامه و با یک مدیریت قوی کار تولید فرش را انجام دهند از جمله مهمترین مراحل تولید فرش که جنبه زیر بنایی دارد مرحله نقشه کشی است . زیرا اغلب بافنده ها، هنر خلاقیت خود را با استفاده از نقشه های اصیل، زیبا و بدون عیب به نمایش می گذارند.
بنابراین هنر نقشه کشی دارای جایگاه پیژه ای در فرایند تولید فرش است. در تولید فرش کار یک نقاش به همان اندازه مهم و کلیدی است که نحوه صحیح بافتن یک بافنده از روی نقشه.
اگر نقاش اصول نقشه کشی را به طور صحیح برروی طرح اولیه خوب پیاده کند چنانچه طرح نقشه نیز ایرادهایی داشته باشد با تلاش و هنر نمایی نقاش،
آن ایراد ها به چشم نخواهد آمد. البته عکس این کار نیز صادق است. یک نقاش باید به کارش تسلط و مهارت کافی داشته و بروی طرحهای اصیل کار کند. او باید به طرح فرش مکان بافت و سنتهای رایج منطقه و … آشنایی و شناخت و دقت کافی داشته باشد. در حقیقت دانش کافی داشته باشد. دقت و مهارت در طراحی و نقشه کشی فرش از ارکان اصلی تولید فرش با کیفیت بالا و اصیل به شمار می رود.
نقشه فرش
اهمیت رنگ آمیزی در فرش
یکی از اساسی ترین و مهمترین رشته های رایج در کار تولید فرش، رنگ آمیزی و نقطه چینی فرش است.
یک نقاش فرش که در امر رنگ زنی و کار پخش رنگ فعالیت می کند نه تنها باید با کل ریزه کاریهای موجود در این رشته آشنا باشد.
بلکه در خصوص شناخت رنگها و هماهنگی رنگها( هارمونی رنگ) و کنتراست رنگ( تضاد)
و ویژگیهای موجود در رابطه بین رنگها مانند رنگهای مکمل، رنگهای سرد، رنگهای گرم و غیره اطلاعات کافی و لازم داشته باشد.
نقاش فرش، طرح آماده شده توسط طراح را برروی کاغذهای شطرنجی که دارای رجشمار مطابق با رجشمار های طرح اصلی است پیاده می کند. او با استفشاده از رنگهای مخصوص و آماده و با بکار گیری تجربه و ذوق و سلیقه هنری و کارایی خویش به رنگ زدن گلها و نقشه ها پرداخته و در پایان کار نقطه چینی را انجام می دهد.
اگر در انتخاب و پخش رنگها بی دقتی و سهل انگاری شود و یا نقاش در این زمینه تجربه کافی نداشته باشد رنگهای بکار رفته در فرش از تطابق و هماهنگی برخوردار نخواهد بود. همچنین اگر کار نقطه چینی با اصول لازم ان جام نشود کل مسائل فوق دست به دست هم داده و در نتیجه فرش بافته شده فرش مطلوب و خوبی نخواهد بود و بیننده فرش با کمی دقت و دید تخصصی به عیوب کار پی می برد.
همچنی شایسته است که نقاش با بافت فرش نیز آشنا بوده تجربه هایی داشته باشد زیرا در آن صورت هنگام پخش رنگ، به راحتی رنگها را در کنار هم قرارداده و بیشتر به فرشی که بافته خواهد شد فکر خواهد کرد تا به آفریدن یک تابلوی هنری
بدیهی است رنگ آمیزی نقشه فرش در اقتصاد و بازرگانی و پیشبرد تولید فرش نقش بسزایی دارد و از دو جنبه دارای اهمیت است. ۱- بعد هنری ۲- بعد صنعتی و بازرگانی . د راین میان آنچه که اهمیت دارد بعد هنری فرش است که آن هم عمدتاً به نقشه و رنگ آمیزی مربوط می شود.
نقشه فرش به مجموعه ای از طرح، رنگ و نقطه گذاری گفته می شود که با استفاده از آن فرش با دقت بافته می شود در تولید یک فرش کلیه ویژگیهای بافت رنگ آمیزی، محاسبات دار؟؟ و مقدار مواد اولیه بر اساس نقشه فرش محاسبه و پی ریزی می شود مسأله رنگ امیزی و نقطه نیز از ارکان نقشه کشی فرش است. پسند اولیه مردم در خرید فرش، همواره بر اساس نقشه و رنگ صورت می گیرد.
یک فرش خوب، علاوه بر کیفیت بافت باید از یک طرح زیبا، متناسب و هماهنگ و مهمتر از آن
چند نكته مهم:
در هنگام رنگ كردن گلهاي نقشه كه به آن اصطلاحاً پخش رنگ مي‌گويند، بايد به نكات زير توجه شود:
۱-عدم استفاده از رنگ زمينه براي رنگ نمودن و نقطه كردن گلهاي خارج(منظور از گلهاي خارج بيرون گل مي‌باشد كه با زمينه تداخل مي‌يابد.)
۲-رعايت نمودن تقسيم بندي رنگها در سطح نقشه تا كار به صورت يكدست و كامل درآيد.
۳-ابتدا گلهاي اصلي و سپس گلهاي ديگر نقشه رنگ زده شود. شايان ذكر است كه حتي انتخاب رنگ گلهاي اصلي نيز بايد قبل از گلهاي ديگر صورت بگيرد.
۴-در انتخاب رنگ به طور كلي و نيز در هنگام انتخاب رنگ براي گل يا نقشهاي ديگر و گذاشتن رنگها در كنار هم و همچنين انتخاب رنگ براي نقطه ها بايد دقت كافي به عمل آيد.
۵-به علت مختلف بودن رنگ زمينه فرشها(سرمه اي، كرم، مسي و…) انتخاب رنگ گلها و نقشها بايد بر اساس رعايت رنگ زمينه صورت بگيرد.
۶-اگر نقشه فرش داراي طرح پرگل و شلوغي است، بايد دقت نمود كه تركيب و تقسيم بندي ذهني گلها قبل از رنگ كردن صورت پذيرد. بدين ترتيب كه در تعدادي از گلها بايد از رنگهاي محو استفاده شود تا گلها محكمتر به چشم آيند و در تعدادي ديگر از گلها، نيز مي‌توان از رنگهاي مجاز ديگر استفاده نمود.
مثال:ممكن است طرح نقشه، طرح شلوغي پر از گل رذنگ و گلهاي شاه عباسي باشد. در اين صورت مي‌توان با به كارگيري رنگهايمختلف گل فرنگ و گلهاي شاه عباسي را تا حدودي از هم جدا كرد. يعني با انتخاب رنگ هاي گرم براي گل فرنگها و رنگهاي سرد براي گلهاي ديگر اقدام به پخش رنگ نمود.
همچنان كه قبلاً توضيح داده شد، نبايد رنگهاي سرد يا رنگهاي گرم را در گوشه اي از نقشه متمركز كرد. بايد با اتخاذ تدابيري اين رنگها را در سراسر نقشه پخش كرده و با استفاده از خواص كنتراست رنگها، آنها را در كنار هم قرار داد.