نصب صحیح فرش‌های مسجدی، فرایندی تخصصی است که بر زیبایی و دوام فرش تاثیر بسزایی دارد. برخلاف تصور رایج، نصب این نوع فرش‌ها به سادگی پهن کردن آن‌ها نیست. پس از خرید فرش، انتخاب یک نصاب ماهر و باتجربه از اهمیت بالایی برخوردار است. وظیفه اصلی نصاب، برش دقیق قسمت‌های اضافی فرش و دوخت زیگزاگ لبه‌های برش خورده به منظور جلوگیری از آسیب و افزایش طول عمر فرش است. با توجه به ابعاد و معماری مساجد، نصب فرش‌های محرابی و تشریفاتی نیازمند دقت و مهارت بالایی است تا فرش‌ها به صورت یکپارچه و متناسب با فضا قرار گیرند. بنابراین، سپردن این کار به افراد متخصص، تضمین‌کننده نتیجه‌ای مطلوب خواهد بود.
تاثیر نوع فرش سجاده ای بر نحوه نصب
فرش‌های سجاده‌ای معمولا در دو نوع محرابی و غیرمحرابی تولید می‌شوند. فرش‌های غیرمحرابی نیز خود به دو دسته تقسیم می‌شوند: فرش‌های تشریفاتی که دارای حاشیه هستند و فرش‌های یکپارچه که بدون حاشیه بافته می‌شوند. فرش‌های تشریفاتی به دلیل داشتن طرح یکسان در کل طول رول، نصب ساده‌تری دارند و حاشیه‌ی آن‌ها برای قرار دادن مهر نمازگزاران استفاده می‌شود. از سوی دیگر، فرش‌های یکپارچه برای ایجاد طرح کامل و هماهنگ، نیاز به دقت بیشتری در نصب دارند، چرا که هر رول باید دقیقاً در کنار رول دیگر قرار گیرد تا طرح کلی فرش تکمیل شود. در ادامه، نمونه‌هایی از نصب هر دو نوع فرش را مشاهده خواهید کرد.
روش نصب موازی یا پشت سرهم
نصب موازی، متداول‌ترین روش نصب فرش‌های سجاده‌ای است که در آن هر رول فرش به صورت منظم و پشت سر هم چیده می‌شود تا محراب‌ها دقیقاً در یک راستا قرار گیرند به گونه‌ای که محراب ردیف دوم دقیقا پشت سر محراب ردیف اول قرار می‌گیرد. این روش نه تنها ظاهری زیبا و یکدست ایجاد می‌کند بلکه جهت‌یابی نمازگزاران را نیز تسهیل کرده و فضایی آرام و منظم برای عبادت فراهم می‌آورد. در این حالت، هر طاقه فرش به طور کامل پشت طاقه قبلی قرار گرفته و این الگوی منظم تا انتهای فضا ادامه می‌یابد. به دلیل زیبایی و سادگی این روش، اغلب نصابان سجاده فرش آن را به عنوان اولین گزینه پیشنهاد می‌دهند.
روش نصب آجری یا یکی درمیان یا شطرنجی فرش سجاده ای
نصب شطرنجی فرش سجاده محرابی، روشی است که در آن محراب‌های هر رول فرش به صورت آجری یا یکی در میان قرار گرفته و در نتیجه، محراب‌ها در یک راستا قرار نمی‌گیرند. به همین دلیل، این روش به اندازه نصب موازی رایج نیست. با این حال، نصب شطرنجی مزیت منحصر به فردی دارد و آن امکان دید کامل همه نمازگزاران به امام جماعت و منبر است. در این روش، نصاب فرش سجاده‌ای پس از نصب هر رول، رول بعدی را طوری قرار می‌دهد که محراب آن دقیقاً در وسط ستون رول قبلی واقع شود.
کدام سجاده فرش نصب آسان‌تری دارد؟
همانطور که در بالاتر خواندیم، فرش‌های سجاده‌ای به دو دسته اصلی محرابی و یکپارچه تقسیم می‌شوند. هر یک از این دو نوع فرش، روش نصب خاص خود را می‌طلبد. نصب فرش‌های سجاده‌ای تشریفاتی به دلیل طرح یکپارچه و عدم نیاز به تنظیمات پیچیده، معمولاً ساده‌تر از نصب فرش‌های محرابی است. در مقابل، نصب فرش‌های محرابی به دلیل وجود طرح‌های محرابی و نیاز به تنظیم دقیق‌تر طرح‌ها، نیازمند دقت و تخصص بیشتری است.
نصب فرش سجاده ای تشریفاتی
فرش‌های تشریفاتی با طرح‌های ساده و یکدست خود، نه تنها فضایی آرامش‌بخش و متمرکز را برای عبادت فراهم می‌آورند، بلکه به دلیل نصب آسان‌تر و ایجاد ضایعات کمتر، انتخابی مقرون به صرفه برای مساجد، حسینیه‌ها و اماکن مذهبی هستند. استفاده از طرح‌های افشان و تکرار شونده در زمینه این فرش‌ها، علاوه بر ایجاد یکپارچگی بصری، نظافت و نگهداری از آن‌ها را نیز تسهیل می‌نماید.
نصب فرش سجاده ای یکپارچه
نصب فرش‌های یکپارچه سجاده‌ای نیازمند دقت و تخصص بالایی است. این نوع فرش‌ها باید به گونه‌ای کنار هم قرار گیرند که طرح‌های اسلیمی و هندسی آن‌ها به صورت یکپارچه و هماهنگ در فضا تکرار شوند. نصب صحیح این فرش‌ها، علاوه بر ایجاد ظاهری زیبا و یکدست، به افزایش طول عمر فرش و جلوگیری از ایجاد درز و شکاف کمک می‌کند. به همین دلیل، توصیه می‌شود که نصب این نوع فرش‌ها را به نصاب‌های حرفه‌ای و باتجربه بسپارید تا از نتیجه کار اطمینان حاصل شود.
۷ سوال رایج درباره نحوه نصب فرش سجاده ای
۱-آیا برای نصب فرش سجاده‌ای حتما به نصاب نیاز است؟
خیر، در صورتی که متراژ کم، قبله صاف و بدون ستون یا قناصی باشد، امکان نصب بدون نصاب وجود دارد.
۲-چرا فرش‌های مسجد به صورت رولی بافته می‌شوند؟
به دلیل قیمت مناسب‌تر و ایجاد نظم و هماهنگی بهتر در محیط مسجد.
۳-چه زمانی به نصاب حرفه‌ای فرش مسجد نیاز داریم؟
در صورتی که قبله مایل باشد، یا مسجد ستون یا قناصی داشته باشد، نیاز به نصاب حرفه‌ای است.
۴-نصاب فرش سجاده‌ای چه وظایفی دارد؟
برش دقیق فرش، دوردوزی محل‌های برش خورده و نصب فرش با توجه به قبله.
۵-چرا برش و دوردوزی فرش سجاده‌ای در محل شرکت انجام نمی‌شود؟
به دلیل وجود ستون‌ها، قناصی‌ها و عدم صافی کامل قبله در اکثر مساجد.
۶-مزایای استفاده از فرش سجاده‌ای رولی چیست؟
قیمت مناسب‌تر، ایجاد نظم و هماهنگی بهتر و امکان سفارشی‌سازی.
۷-چگونه می‌توان نصاب حرفه‌ای برای نصب فرش سجاده‌ای پیدا کرد؟
معمولا شرکت‌های تخصصی سجاده بافی، نصاب حرفه‌ای در اختیار دارند که می‌توان با آن‌ها هماهنگ کرد.