طرح فرش ایران تلفیقی- اقتباسی در انواع طرح های زیبا
بر کسی پوشیده نیست که فرش ایرانی، جایگاهی ممتاز در هنر جهانی دارد که بخشی از این شهرت مدیون طرح‌های بی‌بدیل و ذهن خلّاق بافنده و طرّاح ایرانی می‌باشد. در یک تقسیم بندی کلّی، می‌توان طرح‌های فرش ایران را به دو دسته که مجموعا شامل هشت گروه می‌شوند، تقسیم کرد که این تقسیم‌بندی فرش کاشان را نیز دربرمی‌گیرد:
دسته‌ی اوّل
در این دسته، طرح‌هایی را شاهد هستیم که بسته به علّت نامگذاریشان همچون نقش، طرح، قوم و قبیله و ابنیه در پنج گروه پیش رو جای می‌گیرند:
- طرح فرش ایران تلفیقی- اقتباسی این طرح از آن دسته است که با توجه به دست‌آوردهای بشری مانند مذهب، ایل، عشایر و … نامگذاری شده‌است. گفته می‌شود اغلب طرح‌های تلفیقی – اقتباسی شباهت زیادی به طرح‌های فرش مناطق مرزی ایران، کشورهای همسایه و حتّی طرح فرش‌های سایر کشورها دارند و فرشبافان ایرانی، تغییراتی هوشمندانه در آن به وجود آورده و طرح‌های تازه‌ای خلق کرده‌اند. دلیل نامگذاری این طرح‌ها، به نام تلفیقی- اقتباسی همین می‌باشد که از این میان می‌توان به طرح‌های معروف به قفقازی و گوبانی به عنوان مثال اشاره کرد.
دیگر مواردی که در این دسته جای می‌گیرند عبارتند از:
- طرح فرش ایران مشهور به نام و نقش‌مایه که چنان که از نامش پیداست بر اساس دست‌آوردهای بشری از جمله نقش و نقشمایه‌ی فرش در این دسته جای گرفته اند.
-
طرح فرش ایران مشهور به نام شهرها و مکانها که بر اساس محلّ طرّاحی و بافت فرش نامگذاری شده‌اند.
- طرح فرش ایران مشهور به نام ایلات، عشایر و اقوام ایرانی که در این دسته طرح فرش‌ها، نام خود را از ایل، قبیله، اقوام ایرانی که عموما خاستگاه آن نوع خاص از فرش می‌باشند، گرفته‌اند.
- طرح فرش ایران مشهور به ابنیه‌ی تاریخی، دینی که بر اساس نقش نقش بناهای تاریخی، مذهبی ایران نامگذاری شده‌اند.
بخش دوم
در این دسته اما بر‌خلاف دسته‌ی قبلی، شاهد طرح‌هایی هستیم که از عوامل طبیعی الهام گرفته شده‌اند که این دسته خود به سه گروه اصلی به شرح زیر، تقسیم می‌شود:
- طرح فرش ایران با نقشمایه‌ی اصلیِ خطوط، سطوح، اجسام و اشیاء
- طرح فرش ایران با نقشمایه‌ی اصلیِ صورت حقیقی و یا خیالی جانداران
- طرح فرش ایران با نقشمایه‌ی اصلیِ طبیعت سبز و مشهور به آن
طرح های فرش ایرانی از کجا الهام گرفته‌اند؟
تحقیقات انجام شده بر روی طرح فرش ایران در کنار نظریات فرش شناسان نشانگر این مطلب است که طرح فرش بافته شده به وسیله‌ی مردم ایران زمین، الهام گرفته از عوامل زیر است:
- آنچه طرّاح و بافنده، در طبیعت اطراف خود می‌بیند که از آن جمله می‌توان به گل‌ها، گیاهان، درختان، مناظر، افراد، حیوانات، اشیاء و … اشاره کرد.
- خطوط، سطوح، حجمها و شکلهای هندسی مختلف
- آنچه طرّاح یا بافنده در خانه‌ی قلب و ذهن خود دارد: رازها، اعتقادات، آرزوها، ابتکارات، اقتباس‌ها، تقلیدها و …
در پایان این‌که، فرش کاشان به عنوان یکی از مرغوبترین و زیباترین فرش‌های ایرانی، می‌تواند نمودی عینی و مثالی شایسته از آنچه در وصف طرح‌های بی‌بدیل فرش ایرانی گفتیم، باشد.