ریشه‌های فرش، نقش مهمی در زیبایی و اصالت آن دارند. اما به مرور زمان و در اثر عوامل مختلف، ممکن است آسیب دیده و از بین بروند. خوشبختانه روش‌های مختلفی برای محافظت از ریشه فرش و نگهداری از آنها وجود دارد که در این نوشتار به آنها می‌پردازیم.
ریشه فرش چیست؟
ریشه فرش، که در انتهای آن به صورت نخ‌های سفید یا کرم رنگ دیده می‌شود، یکی از مهم‌ترین قسمت‌های فرش است. این بخش‌ها که در اشکال مختلفی مانند ساده، گره‌دار، توری و زنجیری وجود دارند، نقشی اساسی در استحکام، زیبایی و طول عمر فرش ایفا می‌کنند.
ریشه‌ها از گره‌های فرش که در واقع تار و پود فرش را تشکیل می‌دهند، امتداد یافته و به نوعی لبه‌های فرش را تثبیت می‌کنند. این امر مانع از رها شدن گره‌ها و باز شدن بافت فرش می‌شود.
علاوه بر این، ریشه‌ها به زیبایی ظاهری فرش نیز می‌افزایند و می‌توانند به عنوان عنصری تزئینی در دکوراسیون منزل مورد توجه قرار گیرند.
با وجود اهمیت ریشه‌ها، متاسفانه این بخش از فرش در معرض آسیب‌های مختلفی مانند کثیفی، پوسیدگی و پارگی قرار دارد.
اهمیت نگهداری از ریشه فرش
- کاهش آلودگی: ریشه‌های سالم مانع از نفوذ گرد و غبار و آلودگی به داخل بافت فرش می‌شوند.
- حفظ نظم: نگهداری از ریشه‌ها، از نامنظم شدن و ریش ریش شدن آنها جلوگیری می‌کند.
- افزایش طول عمر: محافظت از ریشه‌ها، مانع از پوسیدگی و فرسایش آنها شده و در نتیجه عمر فرش را افزایش می‌دهد.
- جلوگیری از آسیب به فرش: ریشه‌های سالم، لبه‌های فرش را می‌پوشانند و از ساییده شدن و پارگی آن جلوگیری می‌کنند.
اشتباهات رایج در مراقبت از ریشه فرش
- برش ریشه‌ها: برخی افراد تصور می‌کنند که با کوتاه کردن ریشه‌ها، ظاهر فرش زیباتر می‌شود. اما این کار به بافت فرش آسیب می‌رساند.
- عدم نظافت ریشه‌ها: ریشه‌های کثیف، محل تجمع آلودگی و گرد و غبار هستند و می‌توانند به مرور زمان پوسیده شوند.
- استفاده از مواد شیمیایی: استفاده از شوینده‌های نامناسب و یا مواد شیمیایی قوی برای تمیز کردن ریشه‌ها، به آنها آسیب می‌رساند.
- قرار دادن فرش در معرض نور مستقیم خورشید: نور خورشید باعث رنگ پریدگی و شکنندگی ریشه‌ها می‌شود.
چرا نباید از چسب پهن برای محافظت از ریشه فرش استفاده کرد؟
استفاده از چسب پهن برای محافظت از ریشه فرش، روشی رایج اما نامناسب است. اگرچه این کار می‌تواند تا حدی از کثیف شدن ریشه‌ها جلوگیری کند، اما معایب متعددی نیز به همراه دارد:
۱. آسیب به ریشه‌ها:
- چسب، ریشه‌ها را سفت و خشک می‌کند و مانع از انعطاف‌پذیری طبیعی آنها می‌شود. این امر می‌تواند باعث شکنندگی و پاره شدن ریشه‌ها در مرور زمان شود.
- چسب، منافذ ریشه‌ها را مسدود می‌کند و تنفس آنها را مختل می‌کند. این امر می‌تواند باعث پوسیدگی و فاسد شدن ریشه‌ها شود.
- جدا کردن چسب از ریشه‌ها پس از خشک شدن، دشوار است و می‌تواند به آنها آسیب برساند.
۲. ظاهر نامناسب:
- چسب، ظاهری مصنوعی و ناخوشایند به فرش می‌دهد.
- با گذشت زمان، چسب می‌تواند رنگ خود را از دست بدهد و زرد یا قهوه‌ای شود.
- چسب می‌تواند گرد و غبار و آلودگی را به خود جذب کند و به مرور زمان کثیف به نظر برسد.
۳. مشکلات در شستشو:
- وجود چسب، شستشوی کامل و اصولی فرش را دشوار می‌کند.
- چسب ممکن است در اثر شستشو حل شده و به سایر قسمت‌های فرش آسیب برساند.
به جای چسب فرش از چه چیزی استفاده کنیم؟
روش‌های جایگزین متعددی برای محافظت از ریشه فرش وجود دارد که به مراتب ایمن‌تر و موثرتر از چسب هستند، مانند:
استفاده از نوار ریشه: نوارهای ریشه از جنس‌های مختلفی مانند نوار کتانی، نوار چرمی و نوار پلاستیکی موجود هستند که می‌توانند به لبه‌های فرش متصل شده و از ریشه‌ها محافظت کنند.
پیچیدن ریشه‌ها: می‌توانید ریشه‌ها را با استفاده از نخ یا کاموا به صورت مرتب بپیچید.
استفاده از روکش ریشه: روکش‌های ریشه از جنس‌های مختلفی مانند نوار نمدی و نوار ابریشمی موجود هستند که می‌توانند روی ریشه‌ها قرار داده شده و از آنها محافظت کنند.
چگونه بفهمیم که ریشه فرش آسیب دیده است؟
علائم مختلفی وجود دارد که نشان می‌دهد ریشه فرش آسیب دیده است. به برخی از این علائم در زیر اشاره شده است:
- کنده شدن ریشه فرش: اگر متوجه شدید که ریشه‌های فرش از بدنه آن جدا شده‌اند، این نشان دهنده آسیب دیدگی ریشه است. این امر می‌تواند به دلیل کشیدن یا ساییده شدن فرش بر روی سطوح زبر یا به دلیل رطوبت زیاد رخ دهد.
- کچلی بخشی از ریشه فرش: ممکن است قسمتی از ریشه فرش به طور کامل از بین رفته باشد و تار و پود فرش در آن قسمت نمایان شده باشد. این امر می‌تواند به دلیل پارگی یا بریدگی فرش یا به دلیل حمله حشرات رخ دهد.
- پوسیدگی ریشه فرش: ریشه‌های فرش ممکن است به دلیل قرار گرفتن در معرض رطوبت یا رطوبت زیاد پوسیده شوند. این امر باعث می‌شود ریشه‌ها ضعیف و شکننده شوند و به راحتی جدا شوند.
- تغییر رنگ ریشه فرش، زرد شدن ریشه فرش: اگر ریشه‌های فرش شما به طور ناگهانی تغییر رنگ داده و زرد شده‌اند، این می‌تواند نشان دهنده آسیب دیدگی ناشی از نور خورشید یا مواد شیمیایی باشد.
- کوتاه شدن ریشه فرش: اگر متوجه شدید که ریشه‌های فرش شما کوناه و بلند هستند، این می‌تواند به دلیل بریده شدن یا ساییده شدن آنها باشد.
روش‌های نگهداری از ریشه فرش:
- شستشو و سفید کردن:
ریشه‌های فرش به مرور زمان کثیف و تیره می‌شوند. برای تمیز کردن آنها می‌توانید از شوینده‌های ملایم مانند سرکه سفید یا شامپو فرش استفاده کنید. ابتدا محلول شوینده را روی قسمتی از ریشه که مخفی است امتحان کنید تا مطمئن شوید که رنگ آنها تغییر نمی‌کند. سپس با استفاده از فرچه‌ای نرم، ریشه‌ها را به آرامی برس بزنید. مراقب باشید که ریشه‌ها را نکشید یا نبرید. بعد از شستشو، ریشه‌ها را به طور کامل با آب تمیز بشویید و بگذارید تا در هوا خشک شوند.
- استفاده از کاور ریشه:
کاور ریشه، روشی ساده و مؤثر برای محافظت از ریشه‌ها در برابر آلودگی و پوسیدگی است. کاورهای ریشه در جنس‌ها و طرح‌های مختلف موجود هستند. هنگام انتخاب کاور ریشه، به موارد زیر توجه کنید:
- جنس کاور: کاور باید از جنس بدون چسب و با تهویه مناسب باشد تا ریشه‌ها بتوانند نفس بکشند.
- طرح کاور: کاور باید با رنگ و طرح فرش شما هماهنگ باشد.
- اندازه کاور: کاور باید به اندازه کافی بلند باشد تا تمام ریشه‌ها را بپوشاند.
کاور ریشه را به طور مرتب، مثلاً هر ماه یکبار، بشویید و در صورت نیاز آن را تعویض کنید.
- بافتن یا گره زدن ریشه:
گره زدن ریشه فرش راهی ساده و کاربردی برای مرتب کردن و نگهداری از ریشه های فرش است که در خانه و بدون نیاز به ابزار خاصی قابل انجام است.
سه روش اصلی برای گره زدن ریشه فرش وجود دارد:
- گره نخودی: برای فرش های درشت بافت با ریشه های بلند مناسب است. در این روش، دسته های ۳ تا ۵ تایی ریشه را به دور خود گره می زنند.
- گره زنجیره ای: برای فرش های با هر ضخامت ریشه ای مناسب است. در این روش، ریشه ها به صورت زنجیره ای به هم متصل می شوند.
- گره دوگانه: برای فرش های ماشینی و ظریف مناسب است. در این روش، دو دسته ریشه به دور هم تاب داده شده و انتهای آنها از داخل گره عبور داده می شود.
- لفافه دوزی:
لفافه دوزی روشی سنتی برای پوشاندن ریشه‌های فرش است. در این روش، ریشه‌ها با پارچه متقال یا برزنت پوشانده می‌شوند. لفافه دوزی از ریشه‌ها در برابر آسیب‌های شیمیایی و فیزیکی محافظت می‌کند. برای لفافه دوزی، باید از پارچه‌ای استفاده کنید که با رنگ و طرح فرش شما هماهنگ باشد. همچنین باید توجه داشته باشید که تهویه مناسب ریشه‌ها در هنگام لفافه دوزی الزامی است.
- استفاده از ریشه فرش آماده:
اگر ریشه‌های فرش شما به شدت آسیب دیده یا پوسیده شده‌اند، می‌توانید از ریشه فرش آماده استفاده کنید. ریشه فرش آماده از جنس نخ یا ابریشم مصنوعی است و در رنگ‌ها و طرح‌های مختلف موجود است. نصب ریشه فرش آماده باید توسط رفوگر انجام شود.
- تمیز کردن ریشه فرش:
تمیز کردن ریشه‌ها از جمله اصول نگهداری از فرش است. روش تمیز کردن ریشه فرش‌های دستباف و ماشینی متفاوت است. برای تمیز کردن ریشه فرش‌های دستباف، می‌توانید از روش‌های شستشو و سفید کردن یا لفافه دوزی استفاده کنید. برای تمیز کردن ریشه فرش‌های ماشینی، می‌توانید از جاروبرقی با برس نرم استفاده کنید.
سخن آخر از چگونه از ریشه فرش محافظت کنیم
از روش‌های مختلفی مانند بافتن ریشه، گره زنی، کاور ریشه و لفافه دوزی می‌توانید برای نگهداری از ریشه فرش خود استفاده کنید. اما تجه داشته باشید که هرچقدر هم به درستی از فرش خود مراقبت کنید اگر جنس و کیفیت متریال استفاده شده در بافت فرش بالا نباشد ریشه بازهم دچار آسیب دیدگی خواهد شد. در این اوضاع اقتصادی هم خیلی‌ها توان خرید دوبار فرش در طی مدت کوتاهی ندارند. بنابراین اگر می‌خواهید که از فرش تا سال‌ها در منزل خود استفاده کنید پیشنهاد می‌کنیم که فرش با جنس ۱۰۰ درصد اکریلیک را انتخاب کنید. نخ اکریلیک در بافت فرش‌های ۷۰۰ شانه الی ۱۵۰۰ شانه با ضمانت ۵ ساله به شما اعطا می‌شود تا خیالتان از بابت خرید فرش راحت باشد. همچنین به دلیل خرید از کارخانه فرش کاشان و حذف واسطه‌ها، از تخفیف حداقل ۲۰ درصدی روی تمامی محصولات از جمله قیمت فرش ماشینی ۱۲ متری ۱۲۰۰ شانه که بسیار پر کاربرد و پر فروش است برخوردار خواهید بود. در صفحه عکس فرش می‌توانید جدیدترین مدل‌ها را ببینید و طرح موردنظر را برای ما ارسال کنید تا کارشناسان ما راهنمای شما باشند.
